آموزش گام به گام نقاشی

نقاشی هنری است که علاوه بر طرح‌های هنری زیبا خالق آرامش نیز هست، برای همین بسیاری از هنرجویان به دنبال یادگیری نقاشی و تکنیک‌های آن هستند. خوشبختانه امروزه با تکنیک‌های ساده‌‌ای می‌توان اصول نقاشی را از پایه فرا گرفت. در این مقاله قصد داریم برای هنرجویان تازه‌کار به توضیح شیوه‌های آموزش گام به گام نقاشی از مبتدی تا سطوح بالاتر بپردازیم.

آموزش گام به گام نقاشی

برای شروع آموزش یک هنرجوی مبتدی، هریک از اساتید شیوه خود را دارند. براساس اینکه می‌خواهید نقاشی را با چه ابزاری یاد بگیرید، این شیوه‌ها می‌تواند متفاوت باشد. نقاشی با مدادرنگی، پاستل، آبرنگ، رنگ روغن، کنته و سایز ابزارها متفاوت خواهد بود. برای شروع نقاشی با هر ابزاری، کار را باید از مداد و طراحی با مداد شروع کرد.

آموزش از رسم نقطه و خط

اساتید قدیمی‌تر معتقدند که برای یک هنرجوی مبتدی آموزش را باید از رسم ساده‌ترین مفاهیم یعنی نقطه و خط آعاز کرد. سپس با اتصال خطوط به یکدیگر اشکال هندسی ترسیم می‌شوند. پس از رسم دایره، مستطیل، بیضی و … برای سه‌بعدی کردن اشکال، سایه زدن را به هنرجو می‌آموزند. اگرچه این روش ممکن است برای هنرجویان بلندمدت و حوصله‌سر بر به نظر برسد، ولی پایه‌های یادگیری هنرجو را بسیار محکم می‌سازد. پس از اینکه هنرجو رسم اشکال هندسی را آموخت، طراحی اشیا را فرا خواهد گرفت. اگر بتوانید اشیا را به خوبی نقاشی کنید، می‌توانید به مراحل بعدی نقاشی صعود کنید، این مراحل به ترتیب زیر خواهد بود:

• طراحی اشیا
• طراحی حیوانات
• طراحی طبیعت
• طراحی چهره

طراحی اشیا

یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای شروع نقاشی، یادگیری طراحی اشیا است. با یادگیری طراحی اشیا می‌توانید هرچیزی را که می‌بینید، بلافاصله روی کاغذ ترسیم کنید، به این ترتیب پس از مدتی می‌توانید با تجسم اشیا در ذهنتان طرح آن‌ها را رسم کنید. پس از مدتی قدرت تخیلتان به طور چشم‌گیری قوی خواهد شد.

برای یادگیری طراحی اشیا باید تمرین‌ بسیار داشته باشید، در ابتدای مسیر می‌توانید با تمرین‌های زیر شروع کنید:

قدرت دیدتان را بالا ببرید: باید بتوانید بیش از گذشته به اشیا و جزیبات آن‌‌ها دقیق شوید. قبل از اینکه دست به قلم ببرید، ابتدا سعی ‌کنید تصویر شی را با همه جزییاتش به ذهنتان بسپارید و یک بار این تصویر را مرور کنید. سپس به شی نگاه کنید و رسم کردن را شروع کنید.

مداد و قلم را به درستی در دست بگیرید: یکی از اصول ابتدایی مهم در آموزش گام به گام نقاشی، درست در دست گرفتن مداد است. مداد را به گونه‌ای در دست بگیرید که بر کاغذ خود تسلط داشته باشید.

خطوط شی را رسم کنید: از یک نقطه مشخص کار را شروع کنید، در ابتدا طرحی کلی از خطوط شی مورد نظر رسم کنید. برای اینکه بتوانید به تمام ابعاد شی مورد نظر مسلط باشید، آن را در زاویه دید مناسبی قرار دهید.

رسم سایه‌ها و محو کردن خطوط: قدم بعدی و بسیار مهم این است که بتوانید سایه‌های شی را به خوبی ترسیم کنید‌. برای ترسیم سایه‌ها مداد را از پهنا در دست بگیرید، از پاک‌کن برای پاک کردن خطوط و رسم سایه‌ها استفاده کنید‌. با تمرین رسم سایه در طراحی اشیا بعدها در یادگیری طراحی چهره بسیار سریع پیش خواهید رفت.

طراحی حیوانات

برای طراحی حیوانات ابتدا باید رسم کلی آناتومی بدن حیوانات را به شکل ساده بیاموزید. پس از یادگیری آناتومی بدن، به بافت پوست و موی حیوانات می‌رسید. ابتدا باید بتوانید قسمت‌های مختلف بدن حیوان را با اشکال هندسی رسم کنید تا یک طرح کلی از آن به دست بیاورید.

تناسبات بدن حیوان را رسم کنید: باید بتوانید تناسبات سر، طول بدن و دم حیوان را با فرم‌های ساده‌ای ترسیم کنید. برای این کار هر قسمت از بدن را به قسمت‌های کوچک‌تری تقسیم کنید.

با توجه به نوع حیوان ترسیم را کامل کنید: مسلما برای رسم عضلات بدن یک شیر باید تکنیک‌های مجزایی به کار ببرید. برای رسم مو، پوست، یال و پشم حیوانات تکنیک‌هایی وجود دارد که پس از یادگیری آناتومی بدن حیوانات آن تکنیک‌ها را فرا خواهید گرفت.

طراحی طبیعت

اگر بتوانید یادگیری اشیا بی‌جان را در گام اول خوب فرا گیرید، طراحی طبیعت کار ساده‌ای خواهد بود. البته طراحی طبیعت بوسیله مداد با رنگ روغن و ابرنگ متفاوت است. در این‌جا طراحی با مدادرنگی مد نظر است.

از طراحی صخره‌ها و کوهستان‌ها آغاز کنید: کوه‌ها پس‌زمینه‌های خوبی برای نقاشی هستند، اگر طراحی کوه‌ها را خوب یاد بگیرید، به راحتی می‌توانید جنگل‌ها و رودخانه‌ها را ترسیم کنید.

طراحی درختان را با محو کردن انجام دهید: لازم نیست برای طراحی درختان اشکال هندسی خاص ترسیم کنید. درختان را می‌توان به سادگی با محوکردن خطوط و ایجاد سایه رسم کرد. هم‌چنین می‌توانید با کنار هم قرار دادن تعداد زیادی خط منحنی شاخ و برگ‌های درختان برگ‌ریز را رسم کنید.

رودخانه‌ها و ابشارها را یکدست و بدون مکث بکشید: اگر می‌خواهید به آب‌ها حالت سه‌بعدی و طبیعی ببخشید، خطوط مستقیم و راست بکشید و دست خود را بدون توقف تا انتها پیش ببرید.

طراحی چهره

پس از اینکه مراحل مختلف آموزش گام به گام نقاشی را طی کردید، به طراحی چهره یعنی ظریف‌ترین قسمت هنر نقاشی می‌رسید. اگرچه طراحی چهره کار سختی نیست، اما نیاز به توجه دوچندان به جزییات دارد. همانطور که در مقاله آموزش نقاشی چهره گفتیم، برای یادگیری طراحی چهره باید از رسم تناسبات چهره و سایه زدن شروع کنید. برای رسم تناسبات چهره روش‌های مختلفی وجود دارد، در زیر یکی از این روش‌ها را توضیح داده‌ایم.

رسم تناسبات چهره

ابتدا یک بیضی تخم‌مرغی شکل را رسم کرده و آن را به عنوان سر مدل در نظر بگیرید.

سپس یک خط عمودی رسم کنید تا بیضی شما به دو نیمه راست و چپ تقسیم شود.

با رسم یک خط افقی بیضی را به چهار قسمت مساوی تقسیم کنید. به این ترتیب محل چشم‌ها مشخص خواهند شد.

سپس خط افقی را به پنج قسمت مساوی تقسیم کنید، با این کار اندازه چشم‌ها نیز مشخص می‌شود. اگر این مراحل را به درستی انجام دهید، می‌بینید که فاصله بین دو چشم، برابر با یک چشم است.  سپس نیمه بالای چهره را برای ابرو، پیشانی و موها در نظر بگیرید و در نیمه پایین با استفاده از خط عمودی محل اجزای دیگر صورت را مشخص کنید. اگر از خط افقی تا پایین بیضی را به دو نیمه تقسیم کنید،  محل قرار گیری نوک بینی بر روی این نقطه مشخص می‌شود. از این نقطه تا انتهای بیضی را نیز به نسبت یک سوم و دو سوم علامت گذاری کنید تا خط میان لب‌ها نیز مشخص شود.

پس از اینکه تناسبات چهره را رسم کردید، طراحی اجزای صورت را فرا خواهید گرفت.

طراحی چشم‌ها:

پیش از شروع یادگیری ابتدا به چشم‌های خود و دیگران دقیق شوید. به زوایای چشم‌ها، گوشه‌های آن و جزییات دیگر دقت کنید. برای رسم چشم‌ ابتدا یک بیضی ساده رسم کنید که انتهای آن بسته باشد. زاویه داخلی چشم‌ را بزرگ‌تر بکشید. برای رسم مردمک‌ها دو دایره ساده بکشبد، بخشی از این دایره را در زیر پلک‌ها پنهان کنید. سپس پلک‌‌ها را بکشید، پلک پایین را با قسمت پهن‌تر مداد رسم کنید.

طراحی ابرو:

پیش از رسم ابروها به فاصله دو ابرو از هم، طول ابروها، فاصله چشم و ابروها و قسمت انحنای آن‌ها دقت کنید. ابتدا کل ابرو را بصورت یک خط کم‌رنگ بکشید، سپس با کمک سایه‌ زدن آن را پررنگ کنید. برای ایجاد سایه به مدادهای بیشتری نیاز دارید.

طراحی بینی:

طراحی بینی نیاز به دقت و ظرافت بیشتری دارد. ابتدا یک مخروط با قاعده مثلثی بکشید.

این مخروط فرم کلی بینی است که باید با پهنای مداد و کم‌رنگ کشیده شود. بعد به زاویه انحنای بینی، پره‌ها،نوک بینی و سوراخ‌های آن دقت کنید. سپس قسمت‌های تیره تر را پررنگ کنید. پره‌ها معمولا تیره تر از نقاط دیگر باید ترسیم شوند. سایه‌ها را با دقت بزنید تا حالت برجسته بینی به خوبی نمایان شود.

طراحی لب:

طراحی لب‌ها می‌تواند با روشی مشابه طراحی چشم‌ها  انجام شود، به این صورت که در ابتدا یک بیضی با گوشه‌های بسته رسم می‌کنید. دو قسمت انتهایی بیضی را تیز رسم کنید. برای رسم لب نیز ابتدا یک مسیر کم‌رنگ کلی بکشید و بعد با سایه زدن گوشه‌ها و قسمت‌هایی از آن‌را پررنگ کنید.

ابزار مورد نیاز برای شروع نقاشی

طبیعتا در ابتدا باید ابزاری در اختیار داشته باشید. اول از همه به کاغذ، مداد و پاک‌کن خمیری نیاز دارید. با این سه قلم وسیله ساده کار خود را آغاز کنید و به تدریج وسایل بیشتری تهیه کنید. اگر می‌توانید برای شروع به جای مداد و کاغذ معمولی، مداد طراحی B2 و کاغذهای مخصوص طراحی تهیه کنید. فراموش نکنید دستان شما مهم‌ترین ابزاری است که در اختیار دارید، تا می‌توانید دستانتان را روی کاغذ به حرکت درآورید. در ادامه برای بالا بردن کیفیت کار سطح ابزار خود را ارتقا دهید. وسایلی همانند زغال، گرافیت، پاک‌کن اتوودی، محوکن، فیکساتیو، تخته شاسی، تیغ، سمباده، قلم موی سرتخت از جمله ابزاری است که نیاز دارید.

انتخاب مداد برای شروع نقاشی

یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که در ابتدای یادگیری نقاشی نیاز دارید، مداد است. انتخاب مداد خوب و باکیفیت کمک زیادی به کارتان می‌کند. مدادهای گرافیتی بهترین مدادها برای شروع طراحی هستند. این مدادها براساس میزان سختی، خشکی و رنگ به سه دسته تقسیم می‌شوند.

• مدادهای H که خشک‌ترین و کم‌رنگ‌ترین مدادها هستند. برای طراحی خطوط نازک و کم‌رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• مدادهای B: این مدادها مغز نرم‌تر و بزرگ‌تری دارند. بسیار پررنگ هستند و برای طراحی خطوط پررنگ و بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• مدادهایHB: در واقع مدادهای معمولی دست ما هستند. رنگ آنها میانه است و نرمیشان چندان نیست. برای شروع کار طراحی حتما یک مداد HB نیاز داریم.

کتاب‌ها و بسته‌های آموزش گام به گام نقاشی

خوشبختانه امروزه وسایل کمک آموزشی مختلفی برای یادگیری نقاشی وجود دارد. می‌توان با استفاده از این ابزار در خانه نیز نقاشی را از پایه یاد گرفت. یکی از این ابزار کتاب‌های طراحی از صفر تا صد و آموزش گام به گام نقاشی است. می‌توانید پیش از خرید از یک استاد نقاشی برای خرید کتاب کمک بگیرید. علاوه بر کتاب‌ها بسته‌های آموزشی مفیدی در اینترنت وجود دارند. این بسته‌ها آموزش را از مبتدی و رسم خط تا سطوح بالاتر در بر دارند‌. اگر فکر می‌کنید بدون وجود یک استاد نمی‌توانید به طور منظم تمرین کنید، حتما به آموزشگاه بروید تا تمرینات مستمر و مفید داشته باشید.

آموزش گام به گام نقاشی برای کودکان

برای کودکان نیز بسته‌های آموزش گام به گام نقاشی طراحی شده که نقاشی را بسیار ساده و تنها با رسم خطوط به بچه‌ها می‌آموزد. این آموزش‌ها پایه نقاشی کودک را می‌سازند و تخیل او را قوی می‌کنند. نقاشی کردن با این بسته‌ها کار ساده‌ای است که اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهد. همچنین دستان کودک آمادگی بیشتری برای گرفتن مداد و طراحی پیدا خواهد کرد.

یادگیری گام به گام نقاشی با استفاده از کتاب‌ها، آموزشگاه‌ها و دنیای اینترنت امکان پذیر است. هرکدام از اساتید روش ویژه خود را برای آموزش هنرجویان دارند. اصولی‌ترین روش آن است که هنرجو کار خود را از رسم نقطه و خط آغاز کند و گام به گام پیش برود. این آموزش‌ها از طراحی اشیا ساده شروع شده و تا طراحی چهره و پرتره پیش خواهد رفت. پشتکار شما مهم‌ترین عاملی است که میزان پیشرفت شما به آن بستگی دارد.